قهوه امروزه به یکی از رایج ترین و محبوب ترین نوشیدنی ها در بین افراد زیادی به خصوص جوانان شده است. اولین مسئله و ابهام در خصوص این نوشیدنی پر طرفدار نام آن است.بر خلاف آنچه باور عموم است و آنچه در برخی مقالات در خصوص قهوه گفته اند این یک کلمه با ریشه عربی نیست بلکه خود عربی شده کلمه “کافا” است که نام شهر و منطقه ای در اتیوپی است که برای اولین بار گیاه قهوه در آن یافت شد. افسانه‌ای وجود دارد از یک چوپان در اتیوپی در اواخر سده ششم میلادی که متوجه میشه گوسفندانش با خوردن میوه و برگ یگ گیاه دچار بی قراری و اضطراب شدند. کمی بعد راهبان محلی از وجود چنین گیاهی مطلع شده و فهمیدند با بو دادن، خرد کردن و در آب انداختن دانه‌های این گیاه می‌توان از آن یک نوشیدنی خاص درست کنند. این نوشیدنی به آن‌ها کمک می‌کرد تا ساعت‌ها بیدار بمانند و عبادت کنند. بدین شکل قهوه بر سر زبان‌ها افتاد و در شهرهای مقدس دورتر مثل مکه و مدینه هم طرفدار پیدا کرد اما هیچکس به طور دقیق نمی‌داند نوشیدنی قهوه چگونه به وجود آمده است.
انواع قهوه
قهوه به چهار نوع اکسلسا، لیبریکا، عربیکا و روبوستا دسته‌بندی میشود که دو نوع اول ۱ درصد از کل قهوه دنیا را تشکیل می‌دهند. گیاهان عربیکا و روبوستا تفاوت‌ها و شباهت‌هایی با یکدیگر دارند. مهمترین آن‌ها این که دانه روبوستا تپل‌تر است و خط وسط آن صاف است. دانه عربیکا کشیده‌تر و خط وسط آن منحنی شکل است. قند، چربی و اسیدهای ارگانیک روبوستا نصف عربیکا اما کافئین آن دو برابر عربیکا است. طعم عربیکا ملایم و میوه‌ای است، درحالی که طعم روبوستا تلخ است و مزه سوختگی میدهد. قیمت عربیکای معمولی دوبرابر روبوستای معمولی است. کشور برزیل بزرگ‌ترین تولید کننده عربیکا و ویتنام بزرگ‌ترین تولید کننده روبوستا است.
این نوشیدنی که از فرآوری دانه های درشت قهوه بدست میاد بسته به عطر وطعم درجه بندی های مختلفی دارد.گیاه قهوه بومی مناطق نیمه گرمسیری جنوب آمریکا٫ برخی از چزایر جنوب و جنوب غربی آسیا میباشد که از طریق افریقا در سایر نقاط جهان پراکنده شد و در حال حاضر در بیش از ۷۰ کشور جهان کشت میشود.
دم کردن
قهوه به طور رایج به سه روش دم میشود.
روش اول: غوطه‌ور کردن قهوه داخل آب است. در این روش قهوه و آب مدام با هم در تماس هستند، مانند قهوه ترک که به آن Steepingمی گویند.
روش دوم: از بالا روی قهوه آب ریخته میشود و از پایین به صورت چکه‌ای عصاره آن گرفته میشود.به این روش Pour Over گویند.
روش سوم:Pressure Vacuum یا روش دم کردن با استفاده از فشار آب داغ است، مانند اسپرسو.
قهوه در ایران
تاریخ دقیق ورود قهوه به ایران مشخص نیست ولی شواهد موجود نشان میدهد که قهوه در بین ایرانیان متداول تر از حتی چای بوده است.در زمان آغاز پادشاهی شاه عباس قهوه خانه ها در ایران وجود داشته اند اما نوشیدن قهوه در زمان صفویان جای خود را میان ایرانی ها باز کرد.در دوران صفویه قهوه خانه ها مکان هایی برای تجمع شاعران و هنرمندان بودند. گفته می شود ابوعلی سینا حدود هزار سال قبل در کتاب خود شرح جامعی در مورد قهوه آورده که آن را به منظور تحریک بیماران افسرده، استفاده میکرده است.
در تاریخ و فرهنگ ایران نوشیدن قهوه در مراسمات مذهبی نیز انجام میشده.نقل شده است که صوفیان با نوشیدن قهوه میتوانستند خود را برای انجام مراسم های مذهبی بیدار نگه دارند.امروزه مصرف انواع قهوه در بین مردم ایران طرفداران زیادی پیدا کرده است٫ البته قهوه ترک به‌خاطر محبوبیت میان ایرانیان ارمنی از گذشته در میان مردم رایج بوده و به‌واسطه فال قهوه جایگاه خاص خود را داشته است.
قهوه یزدی
قهوه از قدیم مورد استفاده مذهبیان و عرفانیان بوده .این موضوع نشانگر تعامل این نوشیدنی با فرهنگ است. تهیه قهوه به روش یزدی ها و رسومات صرف آن ریشه در فرهنگ این مردمان دارد.یزدی ها در طول تاریخ نشان داده اند که مردمانی با اعتقاد و با ایمان هستند.همیشه مراسمات مذهبی و عزاداری در این شهر به بهترین و باشکوه ترین نحو ممکن انجام میشود.سالانه گردشگران داخلی و خارجی زیادی برای بازدید از این مراسمات به یزد می آیند.
قهوه یزدی قدمتی دیرینه دارد که اغلب در عزاداری های مرسوم این شهر استفاده میشود.طبق اسناد موجود پیشینه قهوه یزدی به دوران قاجار باز میگردد.سرو قهوه در مراسم سوم درگدشتگان در بین مردم شهر یزد به شکل یک سنت در آمده است. این نوشیدنی علی رغم استفاده خاصی که دارد طرز تهیه متفاوتی دارد که آن را از سایر قهوه ها متمایز میکند.
این نوشیدنی طی چند قرنی که وارد ایران و یزد شده با تغییراتی که مردمان یزد در مراحل تهیه آن داده اند، جایگاه خود را در فرهنگ، آداب و رسوم یزدی باز کرده و به دلیل نوع پخت طولانی و مواد اولیه مصرفی با طبع یزدی‌ها سازگار است.
اگه قصد دارید قهوه یزدی را امتحان کنید در اکثر کافه ها بخصوص در بافت تاریخی عرضه میشود.ولی پیشنهاد ما اینکه با حضور در مراسم های مذهبی که در این شهر بخصوص در ماه محرم برگزار میشه اینکارو بکنید.یکی از مکان های اصیل و قدیمی که بیش از یک قرن است که سنت روضه خوانی وصرف قهوه در ان انجام میشود خانه تاریخی ریسمانیان واقع در بافت تاریخی شهر یزد است که این بنا و مراسمات ویژه ای که در ان انجام میشود میتواند یک نماد تمام عیار برای یزد و اهالیش٫سنت ها و اعتقاداتشون باشد.
یزد همیشه شهر محبوبی واسه خوراکی هاش بوده.شیرینی های خوشمزه یزدی نه تنها بین مردم ایران بلکه دیگه تو کشورهای خارجی هم جایگاهشو پیدا کرده است. قهوه یزدی شاید به اندازه شیرینی هاش شناخته نشده هنوز. طعم هل و گلاب و روش طبخ قهوه یزدی مزه شیرینی و تلخی آن را متعادل میکند٫ این موضوع نظر گردشگران داخلی و خارجی را در مورد این قهوه بسیار عالی جذب میکند.
با ثبت جهانی شهر یزد اقدامات زیادی در راستای حفظ فرهنگ و میراث شهر یزد انجام شده که یکی ازآن ها ثبت آثار ناملموس ومعنوی بوده است. ثبت آثار با هدف صیانت از مواریث تاریخی و فرهنگی انجام میشود و علاوه بر آن فرصتی برای معرفی هرچه بیشتر این آثار در سطح ملی و بین الملل را فراهم می اورد.قهوه یزدی به جهت بومی سازی یک نوشیدنی غیر ایرانی و قدیمی شاهدی بر تعاملات فرهنگی مردمان یزد است که هر عنصر جدید را با ذائقه و میل خود سازگار ساخته و نوع جدیدی از این نوشیدنی را ساخته اند.قهوه یزدی و طبخ آن در تیر ماه سال ۹۸ ثبت ملی شده است.
طرز تهیه قهوه یزدی
اول پودر قهوه رو که تهیه کردیم اگه تفت داده بود که هیچ اگر نه پودر قهوه را کمی تفت می‌دهیم.سپس به ازاء یک پیمانه قهوه سه پیمانه شکر و مقداری آب اضافه می‌کنیم.البته آن‌هایی که تجربه تهیه قهوه رو دارند قهوه و آب و شکر را با هم ترکیب می‌کنند و در کتری‌های بزرگ یا دیگ‌های مسی کوچک به آن حرارت می‌دهند تا قهوه شروع به جوش آمدن کند.وقتی قهوه شروع به جوشیدن کرد، تقریبا چهل دقیقه تا یک ساعت باید آرام آرام به قول یزدی‌ها قُل بزند یا بجوشد.بعد به آن کمی هل و گلاب و دارچین و نبات اضافه می‌کنیم.البته بعضی‌ها دارچین را دیگه اضافه نمی‌کنند.
قهوه طبعش سرد و خشک است و هل و گلاب و دارچین و نبات با طبع گرم، هم قهوه را خوش طعم میکند و هم طبعش رو گرم میکند.در نهایت بعد از یک ساعت قل زدن آرام، قهوه را برای ۶ تا گا‌ها ۸ ساعت می‌گذارند تا دم بکشه؛ و در نهایت قهوه یزدی آماده است جهت میل کردن.
البته تهیه و پخت قهوه تقریبا سلیقه‌ای است بعضی آن رو غلیظ‌تر درست می‌کنند بعضی با شکر بیشتر بعضی کمتر و بعضی دارچین اضافه می‌کنند و بعضی نه.
بیان دیدگاه